At the starting point of this route is the landmark 'Windows on the Past', a work of art that gives an impression of the Airborne landings on 18 September 1944. At the foot of the artwork is information about the Battle of Arnhem. The walk then leads over well trodden paths through a nature reserve that is beautiful in all seasons. Forest and heathland can be admired in all their facets. You may be lucky enough to see a flock of sheep and be sure to allow time for a visit to the Heidebloemplas at information panel 2. The area around the sheep pen was originally farmland. Diagonally behind the sheepfold you can still see a piece of grassland and the wooded bank with oak trees. Due to overgrazing, the shifting sands, which were later brought under control by the construction of fences and planting of woods, were created.

The Netherlands

Schaapskooi

Heidebloemplas

Dropzone Ede

U stóp pomnika można znaleźć więcej informacji o operacji Market Garden zarówno w języku niderlandzkim, jak i angielskim.

Okna Na Przeszłość

Wraz z inwazją na Normandię 6 czerwca 1944 r. rozpoczęło się wyzwalanie Europy. Po zaciętych walkach w lecie większość Francji i Belgii została wyzwolona w błyskawicznym tempie na początku września. W niedzielę 17 września 1944 r. alianci próbowali szybko zakończyć wojnę w Belgii, przeprowadzając operację Market Garden na terytorium Holandii. W ramach tego wielkiego planu brytyjskie jednostki powietrzne miały zdobyć mosty na Renie w pobliżu Arnhem. Ta część operacji stała się znana jako „Bitwa o Arnhem”.Plan się nie powiódł. Alianci nie dotarli dalej niż do Betuwe. Pomiędzy Arnhem a Rhenen Ren stał się linią frontu. Na południu znajdowali się alianci, na północnym brzegu oddziały niemieckie.Już w trakcie walk, a także w okresie późniejszym brytyjscy żołnierze Airborne w rejonie Arnhem i Oosterbeek zostali odcięci od własnych oddziałów. Niektórzy zostali omyłkowo zrzuceni, jak np. duża grupa, która trafiła w okolice Mossel. Inni zgubili się lub z powodu walk nie byli w stanie dotrzeć do własnych oddziałów. Byli też brytyjscy żołnierze, ranni lub nie, którzy zdołali uciec z niewoli. Wszyscy ci ludzie błąkali się po Veluwe. Dzięki pomocy ruchu oporu dostali schronienie. W Ede i okolicach ukrywało się kilkuset brytyjskich żołnierzy.W porozumieniu ze sztabem aliantów w Nijmegen postanowiono sprowadzić ich do własnych oddziałów na wyzwolonym terenie, na południe od Renu. Zorganizowano wielką operację ucieczki. W nocy z 22 na 23 października 1944 r. udało się uciec 138 mężczyznom: była to Operacja Pegaz I.Ponieważ nie wszyscy ukrywający się żołnierze alianccy mogli przystąpić do operacji Pegaz I, w listopadzie 1944 r. zaplanowana została druga operacja ucieczki: Pegaz II.W czwartek 16 listopada 1944 r. 84 żołnierzy alianckich (w tym brytyjscy żołnierze Airborne i personel sił powietrznych) oraz holenderscy cywile zebrali się w fermie kur należącej do rodziny Wolfswinkel koło Lunteren. Padał deszcz i było zimno. W nocy z 16 na 17 listopada wyruszyli w drogę. Wcześnie rano dotarli do Wekeromse Zand, gdzie spędzili dzień. Tutaj do grupy dołączyło sześć osób. Następnej nocy, z piątku 17 na sobotę 18 listopada, grupa (już łącznie 90 osób) ruszyła w kierunku farmy Westerrode przy drodze Ede-Otterlo. Grupa przybyła na miejsce później, niż przewidywano. W Westerrode dołączyły jeszcze trzy osoby. Jednak kolejna grupa licząca 23 osoby wciąż nie dotarła na miejsce. Postanowiono nie czekać na nią i iść dalej.Przez Mosselse Veld grupa skierowała się do Planken Wambuis. Po drodze brytyjski dowódca major Maguire wybrał krótszą trasę mimo protestów przewodników holenderskiego ruchu oporu. W efekcie grupa trafiła na Hindekamp pomiędzy niemieckimi stanowiskami artylerii. Po niemieckim „halt” część grupy ukryła się w krzakach. Sygnał do ruszenia nie dotarł do wszystkich.

Operacja Pegaz II

Wraz z inwazją na Normandię 6 czerwca 1944 r. rozpoczęło się wyzwalanie Europy. Po zaciętych walkach w lecie większość Francji i Belgii została wyzwolona w błyskawicznym tempie na początku września. W niedzielę 17 września 1944 r. alianci podjęli próbę szybkiego zakończenia wojny w Belgii, przeprowadzając operację Market Garden na terenie Holandii. W ramach tego wielkiego planu brytyjskie jednostki powietrzne miały zdobyć mosty na Renie w pobliżu Arnhem. Ta część operacji znana jest jako „Bitwa o Arnhem”.Ten plan się nie powiódł. Alianci nie dotarli dalej niż do Betuwe. Między Arnhem a Rhenen linią frontu stał się Ren. Na południu byli alianci, na północnym brzegu wojska niemieckie. Na coraz większych obszarach wzdłuż Renu na rozkaz Niemców odbywały się ewakuacje ludności cywilnej. W rezultacie w październiku 1944 r. Ede leżało tuż za niemiecką linią frontu.W Betuwe znajdowała się wówczas amerykańska 101 Dywizja Powietrznodesantowa. 20 października zastępca dowódcy dywizji generał Higgins rozkazał swojemu oficerowi wywiadu porucznikowi Hugo Simsowi „dostarczenie jeńca wojennego”.Po wysłaniu kilku patroli, co okazało się bezskuteczne, Sims w końcu sam wykonał zadanie. Celem było zebranie jak najwięcej informacji o Niemcach i zabranie ze sobą jeńca na przesłuchanie.30 października Sims i sześciu ochotników przekroczyło Ren nocą w pobliżu Renkum. Tam Amerykanie ostrożnie poruszali się między niemieckimi pozycjami i przemykali obok śpiących Niemców. Wyszli na Planken Wambuis, a idąc w kierunku Ede, zatrzymali się w domu leśniczego Ruitera przy (Verlengde) Arnhemseweg 75. Ten dom przy Rijksweg 24 (obecnie N224) miał na drzwiach wejściowych tabliczkę z czerwonym krzyżem: w domu były bandaże Czerwonego Krzyża, a mieszkaniec miał przeszkolenie w zakresie pierwszej pomocy. Ale mieszkańców już tam nie było, ponieważ teren stał się „obszarem zamkniętym”. Wszyscy mieszkańcy zostali zmuszeni przez Niemców do ewakuacji. Sierżant-major Frank i szeregowy Nicolai weszli do środka. We frontowym pokoju znaleźli dwóch śpiących niemieckich oficerów, których natychmiast ujęto jako jeńców wojennych. Sims wybrał następnie dom jako punkt obserwacyjny. Radio, które przywiózł ze sobą, zostało ustawione na strychu. Za jego pomocą Sims poinformował swoje dowództwo, że operacja zakończyła się sukcesem i że mają teraz dwóch jeńców.O godzinie 07.00 w drzwiach niespodziewanie pojawił się holenderski chłopak. W ten poranek przychodzili kolejni Holendrzy, w końcu w sumie osiem osób. Co robili w okolicach zamkniętego obszaru, pozostaje tajemnicą. Niektórzy z nich twierdzili, że są członkami ruchu oporu; przekazali Amerykanom informacje o niemieckich oddziałach i pozycjach. Holendrzy musieli zostać do czasu odejścia patrolu.

Niesamowity patrol

Obóz pracy 't Wijde Veld w Ginkel dla młodych bezrobotnych osób powstał w marcu 1935 r. Składał się z sześciu baraków. Mieszkańcy pracowali przy konserwacji dróg i budowie ścieżek rowerowych dla Heidemaatschappij.Na początku II wojny światowej obóz był opuszczony, ale w marcu 1944 r. został ponownie zajęty przez 109 ewakuowanych (18 rodzin) ze Stavenisse. Ich wyspa Tholen została zajęta przez niemieckich okupantów. Powstała tam mała społeczność Zeelandii, gdzie mężczyźni pracowali dla Heidemaatschappij, a dzieci mogły chodzić do szkoły.Wraz z inwazją na Normandię 6 czerwca 1944 r. rozpoczęło się wyzwalanie Europy. Po zaciętych walkach w lecie większość Francji i Belgii została wyzwolona w błyskawicznym tempie na początku września. W niedzielę 17 września 1944 r. rozpoczęła się operacja Market Garden. Alianci chcieli wejść do Niemiec od strony granicy belgijskiej przez terytorium Holandii. W ramach tego wielkiego planu mosty na Renie w Arnhem miały zostać zdobyte przez brytyjskie jednostki powietrzne. Ta część operacji jest znana jako bitwa o Arnhem.Tego niedzielnego popołudnia mieszkańcy Zelandii obserwowali brytyjskich spadochroniarzy pod Renkum i brytyjskie szybowce lądujące pod Wolfheze. Szkocka jednostka, która wylądowała szybowcami, miała zająć wrzosowisko Ginkel. Miała to być strefa zrzutu dla 4 Brygady Spadochronowej, która miała przybyć następnego dnia. Szkoci zajęli wrzosowisko, a także obóz pracy, w którym zastali cywilów.W nocy oddziały SS Wachbataillon 3 (około 750 osób, zwłaszcza Holendrzy w niemieckiej służbie wojskowej) podjęły gorączkowe próby zdobycia wrzosowiska. Następnego dnia rano podeszły do pozycji Szkotów na wschodnim skraju lasu i obozu pracy. Nastąpiła wymiana ognia, strzały przeszły przez całe koszary. W walce zginęło siedmiu Szkotów, a sześciu zostało rannych. Dwóch mieszkańców Zeelandii również zginęło, a kolejny został ciężko ranny. Dwudziestu trzech żołnierzy zostało wziętych do niewoli i przewiezionych do Ede. Niemcy wysłali do Ede również mieszkańców Zeelandii.Po południu 18 września 4 Brygada Spadochronowa, składająca się z prawie 1900 osób, wylądowała na wrzosowiskach Ginkel. Została przyjęta ciężkim niemieckim ogniem przeciwlotniczym. Około 300 brytyjskich żołnierzy zostało zabitych, rannych, zaginionych lub wziętych do niewoli.

Obóz pracy 't Wijde Veld

Wraz z inwazją na Normandię 6 czerwca 1944 r. rozpoczęło się wyzwalanie Europy. Po zaciętych walkach w lecie większość Francji i Belgii została wyzwolona w błyskawicznym tempie na początku września. W niedzielę 17 września 1944 r. alianci próbowali szybko zakończyć wojnę w Belgii, przeprowadzając operację Market Garden na terytorium okupowanej Holandii. W ramach tego wielkiego planu brytyjskie jednostki powietrzne miały zdobyć mosty na Renie w Arnhem. Ta część operacji jest znana jako „Bitwa o Arnhem”.W to niedzielne popołudnie niemieckie oddziały obserwowały desant w okolicach Renkum i Wolfheze. Niemieckie wysokie dowództwo w Holandii wysłało natychmiast SS-Wachbataillon 3 (około 750 osób, głównie holenderskich żołnierzy w niemieckiej służbie wojskowej) z Amersfoort do Ede. Po przybyciu do Ede niemiecki dowódca batalionu, SS-Sturmbannführer (major) Paul Anton Helle obrał hotel-pensjonat Langenberg jako swoje stanowisko dowodzenia. W ciągu tego wieczoru i nocy przybyły tam jego oddziały z Amersfoort.Z Langenberg Helle skierował oddziały na wrzosowisko Ginkel. Doszło tam do ciężkich walk z lądującymi żołnierzami brytyjskimi, którzy w międzyczasie okopali się w lasach wokół wrzosowiska. Następnego dnia rano Helle przeniósł swoje stanowisko dowodzenia do oberży Zuid-Ginkel.W poniedziałkowe popołudnie 18 września Helle odpoczywał w gospodzie Zuid-Ginkel. W nocy jego oddziały przejęły większość wrzosowisk Ginkel z rąk Brytyjczyków. Helle ustawił swoją ciężką broń na północ od Rijksweg 24 (obecnie N224), na wschód od gospody. Walki na chwilę ucichły, ale szykował się już ponowny niemiecki atak. W tym samym czasie brytyjskie oddziały czekały na lądowanie 4 Brygady Spadochronowej, ale mgła przyziemna w Anglii opóźniła lądowanie.Przed godziną trzecią adiutant Helle, SS-Untersturmführer (1. porucznik) Albert Naumann usłyszał w gospodzie głośny warkot samolotów. Widząc imponujące widowisko wielu samolotów zbliżających się od południowego zachodu, zrozumiał, że konieczna jest szybka akcja. Prawie 1900 brytyjskich spadochroniarzy wylądowało tuż nad SS-Wachbataillon. Helle został brutalnie wyrwany ze snu. Wraz z obecnymi mężczyznami uciekł tylnymi drzwiami w kierunku Hindekamp. Dowódca pułku artylerii ciężkiej, weteran, wycelował swoje działa w spadochroniarzy, którzy teraz zbliżali się do kwatery Hellego. Niewiele później Brytyjczycy przejęli te działa. Dowódca 4 Brygady Spadochronowej brygadier (generał brygady) Hackett w pobliżu owczarni osobiście schwytał sześciu Niemców.

Desant powietrzny na wrzosowisku Ginkel

Wczesnym rankiem w piątek 10 maja 1940 r. armia niemiecka dokonała inwazji na Niderlandy. Po tym, jak niemieckie wojska przekroczyły IJssel w pobliżu Westervoort, ruszyły przez Arnhem i Ede w kierunku Grebbelinie, znajdującej się na zachód od Ede.4 pułk huzarów (żołnierzy na koniach lub na rowerach) musiał spowolnić niemieckie posuwanie się między Arnhem a Ede, więc nastał czas na postawienie w stan gotowości głównej obrony na Grebbelinie. Pułk huzarów musiał spróbować ostatecznie wycofać się za Grebbelinie z jak najmniejszymi stratami.Czterech zmotoryzowanych huzarów tworzyło tylną straż pułku. Grupa ta była pod dowództwem korneta Graafa van Limburg Stirum. Mieli oni za zadanie chronić odwrót pułku. Zajęli pozycje na górnym piętrze gospody Zuid-Ginkel.Nagle po południu w piątek 10 maja silnie uzbrojona, zmotoryzowana formacja SS wyłoniła się z lasu w kierunku Arnhem na drodze krajowej 24 (obecnie N224). Był to oddział rozpoznawczy pułku SS „Der Führer”. Natychmiast grupa holenderskich huzarów otworzyła ogień do niemieckich oddziałów ze swojego lekkiego karabinu maszynowego. Niemcy zawrócili i zniknęli w lesie.Po jakimś czasie dowódca postanowił wycofać się zgodnie z rozkazem. Jednak niespodziewanie z Wijde Veldweg wzdłuż owczarni w kierunku gospody nadjechali niemieccy motocykliści. Podjechali do owczarni pod osłoną rzędu drzew wzdłuż pastwiska dla owiec. Dowódca sam otworzył ogień z lekkiego karabinu maszynowego, aby jego ludzie mogli uciec. Skończyła mu się amunicja i musiał się poddać. Zszedł na dół, ale przy drzwiach wejściowych został bezlitośnie zastrzelony. Jego ludzie, kapral Bonkerk i huzar Dijkers, zostali zastrzeleni w ten sam sposób przy bocznych drzwiach.Czwartego, huzara Kuperusa, ukrył w środku karczmarz Kramer. Wkrótce teren wokół gospody znalazł się pod ostrzałem artylerii holenderskiej. Oddziały niemieckie wycofały się w kierunku Planken Wambuis. Umożliwiło to huzarowi Kuperusowi ucieczkę. W cywilnym ubraniu i na pożyczonym rowerze udało mu się dotrzeć przez Kreelseweg do swoich linii.

Gospoda Zuid-Ginkel

The 1st British Airborne Division had received orders to secure the bridge over the River Rhine near Arnhem. They landed in September 1944 to the west of Arnhem. On 17th September, the 7th Battalion, King's Own Scottish Borderers landed in gliders to the north of Wolfheze. They were given orders to defend the Ginkelse Heide (Ginkel Heath) near Ede, which was the droppingzone for the second day of the operation: Monday 18th September. Various German units supported by armoured vehicles attacked the Scottish positions around the heath, which eventually proved to be too big for them to defend.They lost part of the droppingzone. Then on the Monday afternoon, the 4th Parachute Brigade started their descent, just as the Scots were driving off the Germans. The 2000 parachutists had expected a quiet landing, but instead, were confronted with a fierce attack, a blazing inferno of bullets, fire and smoke. The Germans retaliated with all the fire power they had, but despite the German anti-aircraft defences as well as problems with the jump, 90% of the paratroopers managed to land in the designated landing zone. They started their advance towards Arnhem at around 17.00 hours. <iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/2yR0bqriDbc?showinfo=0"></iframe>

Battle of Ginkel Heath

In October 1944, the 101st US Airborne Division was positioned in the Betuwe and was trying to find out where the Germans were in the Veluwe. On 30th October six men decided to head towards Ede, crossing the Rhine and arriving at a house on the edge of the Ginkelse Heide (Ginkel Heath) early the following morning. There were two German officers fast asleep in the house so the Americans took them prisoner. Later that morning, they put a number of locals who happened to pass by, under house arrest, shortly before capturing yet another four German soldiers. Then they waited until twilight to start the journey back across the Rhine. The Americans forced one of the German prisoners to stop a German military vehicle as it approached, which he did. There were 13 members of the SS in the back and the Americans took them prisoner too. An SS captain passed by later that evening who surrendered, just like the other 13. Then the men set off in the two vehicles they had just commandeered. Not long after setting off, the vehicles got stuck on the Rijksweg 12 road and the men had to walk to the bank of the Rhine via Renkum. There, they took some guards prisoner and finally crossed the Rhine. By the time they came to reporting to their battalion, they had captured a total of 32 prisoners of war. "Incredible!" was the only response.

Strefa zrzutu Ede

Miejsca i historie wzdłuż trasy