Polen / Biografie
Deel
Thomas Blatt werd in 1943 naar het vernietigingskamp Sobibór gedeporteerd. Hij was een van de slechts 300 Joden die na de gevangenenopstand van oktober 1943 uit het kamp wisten te ontsnappen en daarmee een van de weinige overlevenden.
Thomas Blatt werd in 1927 als Toivi Blatt geboren in Izbica, een stad in de regio Lublin die toen bijna volledig door Joden werd bevolkt. Zijn vader Leon, een voormalig soldaat in de Poolse Legioenen, was winkeleigenaar. Zijn moeder Fajga zorgde voor het huishouden en hun jongere zoon Hersz.
Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd Izbica in eerste instantie bezet door de Sovjettroepen. In oktober 1939 werd het gebied echter overgenomen door nazitroepen. In 1941 werd Izbica een van de doorgangsgetto's, waar de bezetters Joden uit tal van Europese landen naartoe deporteerden.
In april 1943 werden Toivi en zijn familie naar het vernietigingskamp Sobibór gestuurd. Na de selectie werden zijn familieleden naar de gaskamer geleid. Toivi zelf werd ingedeeld bij een werkcommando.
Op 14 oktober 1943 kwamen de gevangenen in opstand. Blatt was een van de 300 gevangenen die wisten te ontsnappen. Na de opstand vernietigden de nazi’s het kamp om hun misdaden te verbergen. Tussen mei 1942 en oktober 1943 hadden zij ongeveer 180.000 Joden uit heel bezet Europa vermoord.
Toivi dook onder zijn Poolse naam Tomasz onder. Hij moest niet alleen vrezen voor de Duitse bezetters, maar ook voor Poolse burgers: "Een boer was bereid ons te verbergen in ruil voor geld. Na enige tijd verscheen hij met zijn helpers en begon hij op ons te schieten. Ik heb nog steeds een kogel onder mijn kaak. Ik deed alsof ik dood was. Toen ze onze spullen gingen doorzoeken, stond ik op en rende weg."
In 1958 vertrok Blatt naar de VS, waar hij de naam Thomas aannam.
"Ik ben hier vanwege de eed die ik in Sobibór heb afgelegd, waar ik te midden van geschreeuw en het gebulder van machinegeweren bad: God, laat me leven en ik zal het vertellen!", zei Thomas Blatt tegen de studenten die hij ontmoette om zijn getuigenis door te geven. Zijn memoires vormden de basis voor drie boeken en de film Escape from Sobibor.
Thomas getuigde in de processen tegen de nazi's wiens misdaden hij had aanschouwd: Kurt Engels (1958), Karl Frenzel (1965) en Ivan Demjanjuk (2011). Engels pleegde zelfmoord tijdens zijn proces, Frenzel werd veroordeeld tot een levenslang maar zat slechts zestien jaar uit, en Demjanjuk stierf voordat zijn veroordeling tot vijf jaar gevangenis definitief kon worden.
Thomas Blatt overleed in 2015.