Duitsland / Biografie

Bruno Apitz


Deel


Bruno Apitz werd al sinds 1933 vervolgd omdat hij een communist was. Hij bracht meer dan zeven jaar door als politiek gevangene in concentratiekamp Buchenwald. Zijn roman over Buchenwald, ‘Naakt onder wolven’ maakte hem beroemd.

Bruno Apitz groeide op als twaalfde kind van een arbeidersgezin in een buitenwijk van Leipzig. Als tiener was hij al betrokken bij de sociaaldemocratische jeugdbeweging. In 1917 werd hij gearresteerd bij een anti-oorlogsdemonstratie, waarna hij een jaar in de gevangenis doorbracht. Na de Eerste Wereldoorlog had hij het moeilijk en had hij alleen tijdelijke baantjes. Zijn eerste pogingen om een carrière als schrijver na te streven waren niet succesvol. In 1927 sloot hij zich aan bij de Kommunistische Partei Deutschlands (Duitse communistische partij), oftewel KPD. Politiek kwam centraal te staan in zijn leven. Hij combineerde zijn artistieke ambities met propagandawerk voor de partij, waarvoor hij toneelstukken schreef en opvoerde, affiches ontwierp en als spreker optrad. 

Nadat de nationaalsocialisten eind januari 1933 de macht grepen, begonnen ze hun politieke tegenstanders systematisch te vervolgen. Vooral communisten en sociaaldemocraten werden het slachtoffer. Bruno werd in mei 1933 gearresteerd en twee maanden gevangengezet in de concentratiekampen Colditz en Sachsenburg. Daarna zette hij zijn politieke werk heimelijk voort. Eind 1934 arresteerde de Gestapo hem opnieuw. Vanwege vermeende voorbereiding van hoogverraad werd hij meer dan twee jaar lang opgesloten in de gevangenis Waldheim. Zoals veel communisten werd hij na het uitzitten van zijn straf niet vrijgelaten, maar overgedragen aan de Gestapo, die hem begin november 1937 zonder verder proces en voor onbepaalde tijd naar het concentratiekamp Buchenwald stuurde. Het kamp was toen nog in aanbouw. 

De SS in Buchenwald beschouwde Bruno als "meervoudig politiek overtreder". De eerste maanden werd hij ingezet voor zwaar werk op verschillende bouwplaatsen. Dankzij zijn artistieke talenten slaagde hij erin fysiek veeleisend werk te vermijden. In het beeldhouwatelier maakte hij in opdracht werken voor de SS. In 1942 werd hij ingedeeld bij de arbeidsafdeling Pathologie. 

Hij genoot een bevoorrechte positie in het kamp en had ruimte voor culturele activiteiten. Bruno schreef liederen, gedichten en korte toneelstukken, die hij presenteerde op geheime of door de SS getolereerde evenementen. Hij regisseerde en acteerde in theatervoorstellingen in het kamp. 

Na de bevrijding werd hij opnieuw politiek actief en werkte hij in Leipzig als redacteur, theaterproducent en functionaris. Later werd hij zelfstandig schrijver in Oost-Berlijn. Zijn roman ‘Naakt onder wolven’ werd een bestseller en werd vertaald in 30 talen. Het verhaal gaat over de redding van een kind en is vormgegeven als een heroïsch epos over het communistische kampverzet in Buchenwald.