De Thornsche Molen

In de Tweede Wereldoorlog speelde de molen met haar buurtschap een belangrijke rol. Ze boden onderdak aan onderduikers en hadden een strategisch waardevolle ligging: in de bijna lege Ooijpolder was de buurtschap een van de weinige plekken die dekking bood. Nadat tijdens Operatie Market Garden de bruggen van Nijmegen door de geallieerden waren veroverd, moest in de polder een bufferzone als verdediging ontstaan. Zo kwamen de molen en de hele Ooijpolder in het frontgebied te liggen. Juist de molen werd door de Canadezen tot een “strong point” benoemd, waardoor er van beide kanten fors om werd gevochten. In de nacht van 24 september 1944 werd de bijzondere molen door brandbommen geraakt en volledig vernietigd.

Ook daarna bleef de buurt van groot belang voor de verdediging van Nijmegen. De frontlinie liep langs de Querdamm naar Erlecom, dus precies over de voormalige molen. Maandenlang bewoog het front maar enkele meters, wat betekende dat er veel werd geschoten, granaten vielen en dijken werden opgeblazen waardoor de polder onder water kwam te staan. Tijdens Operatie Veritable in februari 1945 doorkruisten duizenden militairen het modderige gebied dat nog steeds door Duitse soldaten werd verdedigd.

Voor de burgers van de polder was de situatie al gauw te gevaarlijk. Het buurtschap van de Thornsche Molen werd in september 1944 door de Duitse bezetter geëvacueerd, de rest van de polder een maand later door de geallieerden. De eerste groep bewoners vertrok naar de noordoever van de rivier, de tweede groep ging via Nijmegen en Oss naar Noord-Brabant. Velen dachten dat ze maar enkele dagen weg zouden zijn, maar het werden uiteindelijk maanden. Alleen enkele burgers mochten blijven om voor het vee te zorgen. Toen de evacués terugkwamen troffen ze hun huizen vaak geplunderd en beschadigd aan, als ze er nog stonden. Onderwaterzettingen, oorlogshandelingen en het maandenlange verblijf van de soldaten hadden hun sporen achtergelaten.

“Menschenskinder”

Op enkele meter van de molen is het kunstwerk Menschenskinder van de Kleefse kunstenares Anne Thoss te vinden. Deze houten sculpturen staan symbool voor alle vervolgden, verdrevenen, geëvacueerde en onbeschermde mensen en ook voor de civiele slachtoffers van oorlogsgeweld.

Canadese soldaten in het Rijk van Nijmegen
Tijdens Operatie Market Garden werd het Rijk van Nijmegen door de geallieerden bevrijd. Toch was de regio niet veilig: De regio werd frontgebied. In november 1944 werden de Britse en Amerikaanse soldaten die hier gelegerd waren op andere plekken ingezet en namen de Canadezen over. Hun taak was het om de bruggen, de stad en de regio tegen Duitse aanvallen te beschermen en de front te verdedigen.