Nederland / Audiospot
Markeren
Deel
Route
Door sabotage van het verzet in Dronrijp, ontspoort op 10 april 1945 een Duitse goederentrein. De Sicherheitsdienst gaat onmiddellijk over tot represailles. Veertien zullen als vergelding gefusilleerd worden.
In het prille voorjaar van 1945 waren de geallieerde troepen aan de winnende hand. Om de Duitse terugtocht te belemmeren kregen verzetsgroepen vanuit Londen de opdracht: ‘sabotage van weg, rail en water’.
Op 8 april 1945 klonk op Radio Oranje de woorden “De fles is leeg”. Dit codebericht was het startsein voor het verzet om zesendertig uur later te beginnen met het onklaar maken van bruggen, wegen en spoorlijnen.
In de nacht van 9 op 10 april 1945 saboteerde de verzetsgroep Dronrijp tussen Leeuwarden en Franeker bij de spoorbrug in de buurt van de Bolswarder Trekvaart vijftien meter rails. De volgende dag ontspoorde hierdoor een Duitse goederentrein met afweergeschut en elektromotoren. Direct ronselden de Duitsers vijfentwintig mannen uit de omliggende dorpen Blessum, Boksum en Deinum voor herstelwerkzaamheden. De mannen konden weinig omdat alles te zwaar was om handmatig te verplaatsen. De Duitsers dwongen de mannen te wachten op een hulptrein. Pas de volgende dag mochten ze weer naar huis.
De Duitse Sicherheitsdienst (SD) reageerde direct: veertien gevangenen uit Leeuwarden moesten als tegenactie doodgeschoten worden bij het station Hatzum buiten Dronrijp. Het verzet in Leeuwarden luisterde alle gesprekken van de Sicherheitsdienst af en plande een bevrijdingsactie op de plaats van de ontsporing. Op 11 april reed SD 14 gevangenen in personenauto’s naar Dronrijp. Bij het Van Harinxmakanaal kon het konvooi niet verder. De burg was opengedraaid en de brugwachter was verdwenen. Net op dat moment vloog er een toestel over waardoor de Duitsers in paniek raakten omdat ze dachten dat het een Engels gevechtsvliegtuig was. Om geen tijd te verspillen werden de ‘Todeskandidaten’, ter plekke uit de auto’s gehaald en gefusilleerd. Eén van hen, Gerard de Jong, overleefde de executie. Met behulp van inwoners uit Dronrijp werd hij verzorgd en in veiligheid gebracht. Een aantal dagen later, op zondag 15 april 1945, werd Friesland bevrijd.
De namen van de slachtoffers zijn:
Sijbrandus van Dam; Heinrich Harder; Dirk de Jong; Hendrik Jan de Jong; Ruurd Kooistra; Johannes Nieuwland; Hendrik Jozef Spoelstra; Douwe Tuinstra; Egbert Mark Wierda; Hyltje Wierda; Klaas Wijpcke Wierda; O. van Dijk en J.M. Ducaneaux. De laatste twee hebben bij het monument aan de voet van de brug in Dronrijp, geen gedenkteken gekregen omdat de één een gedeserteerde SS-er was en de ander een bedrieger.